Από την Αναγέννηση στο High-tech. Η συμβολή του κτιριακού τύπου των τραπεζών στην αρχιτεκτονική εξέλιξη

Abstract

Η τράπεζα μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα από τα κτίρια-κλειδιά της πόλης παρόμοιας σημασίας με το δημαρχείο, το θέατρο, τον κεντρικό ναό ή το σταθμό του τρένου. Αυτό γιατί αποτελεί κτίριο στο οποίο λαμβάνονται αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή μας σε ατομικό αλλά και συλλογικό επίπεδο. Αναγνωρίζοντας λοιπόν τη σημασία τους για τις ζωές των μελών μιας κοινωνίας, στοχεύουν παραδοσιακά στη θέσπιση μιας εικόνας που εκμπέμει το στοιχείο της σταθερότητας, της στερεότητας και της μονιμότητας. Ωστόσο, το χαρακτηριστικό αυτό τείνει να μεταβληθεί τα τελευταία χρόνια λόγω αλλαγών στις τραπεζικές διαδικασίες με την ανάπτυξη τεχνολογικών καινοτομιών αλλά και γενικότερων αλλαγών στην οικονομία και την κοινωνία. Κατά τον 20ο αιώνα η τραπεζική διαδικασία άρχισε να παρουσιάζεται ως παροχή υπηρεσιών και όχι ως ο ακρογωνιαίος λίθος της ανθρώπινης ύπαρξης, μια θέση που έχει χαρακτηριστεί ως αλαζονική και απόμακρη από την υπηρεσιοκρατούμενη κοινωνία μας. Τραπεζικοί οργανισμοί συγχωνεύονται και αρχίζει να εμφανίζεται το χαρακτηριστικό του υποκαταστήματος (καταστήματος χρήματος) σε διάφορα σημεία της πόλης ενώ τα κεντρικά κτίρια των οργανισμών αυτών αποτελούν αναγνωρίσιμες κτιριακές δομές που αποκτούν ολοένα και περισσότερη σημασία. Ο πρόσφατος αυτός διαχωρισμός έχει τις ρίζες του στο παρελθόν. Η τράπεζα άρχισε να υφίσταται ως ένα μικρό κατάστημα με μετακινούμενους πάγκους ανταλλαγής αγαθών μέχρι την εμφάνιση των τραπεζικών οικογενειών της Αναγέννησης στη Φλωρεντία, κυρίως, όπου άρχισαν να χτίζονται παλάτια στα κέντρα των πόλεων τα οποία λειτουργούσαν και ως τράπεζες. Η αρχιτεκτονική των palazzi αναδείκνυε τον πλούτο και τη δύναμη της ίδιας της τράπεζας. Σε αντίθεση με τα υποκαταστήματα, εδώ η αρχιτεκτονική έχει στόχο την προσωπική προβολή. Η ιστορία της αρχιτεκτονικής των τραπεζών, από την Αναγένηση μέχρι σήμερα, συντελείται από τις προσπάθειες των αρχιτεκτόνων να κάνουν αρχιτεκτονική στηριζόμενοι στα δυο παραπάνω βασικά αρχέτυπα: το ανοιχτό κατάστημα και το αδιαπέραστο κτίριο-οχυρό. Σκοπός της εργασίας είναι η διερεύνηση της εξέλιξης των αρχετύπων αυτών καθώς και το πως απαντώνται τα στοιχεία της σταθερότητας, της στερεότητας και της μονιμότητας που φαίνονται σημαντικά στον σχεδιασμό τραπεζικών κτιρίων, από σημαντικούς αρχιτέκτονες, σε μια διαχρονική ανασκόπηση.