Σχεδιασμός, ανάπτυξη και πειραματική αξιολόγηση του ψηφιακού θεάτρου σκιών eShadow

Abstract

Η διείσδυση του θεάτρου σκιών στην εκπαίδευση έχει αναγνωριστεί στα πλαίσια των επίσημων αναλυτικών προγραμμάτων, ιδίως του δημοτικού σχολείου. Το γεγονός αυτό συνδέεται με τη δυνατότητα του θεάτρου σκιών να ενεργοποιεί παιδιά και μεγάλους και να προωθεί τη δημιουργικότητά τους. Μικροί και μεγάλοι βρίσκουν τους δικούς τρόπους μίμησης, δημιουργούν αυθόρμητους διαλόγους, εμπνέονται και μεταδίδουν τα δικά τους μηνύματα, σκηνοθετούν, γίνονται σκηνογράφοι και ηθοποιοί, ζωγραφίζουν, τραγουδούν, ενισχύουν την αυτοπεποίθησή τους δίνοντας ζωή στις φιγούρες, αυτοσχεδιάζουν και δημιουργούν τις δικές του ιστορίες. Με αυτόν τον τρόπο ασκούνται ψυχαγωγικά στη δημιουργία θεατρικού λόγου, καλλιεργούν τον προφορικό λόγο και αναπτύσσουν με πολλαπλούς τρόπους τη νοημοσύνη τους (multiple intelligences). Επιπλέον εξοικειώνονται με τη διαδικασία έρευνας και άντλησης στοιχείων και πληροφοριών, καθώς και με τον τρόπο αξιοποίησης αυτών (inquiry based learning). Εκφράζονται μέσα από εικαστικές δραστηριότητες, ζωγραφική, σχεδίαση, κατασκευές. Τους δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουν την ιδιαίτερη ταυτότητα λαών και περιοχών μέσα από τις μουσικές, γλωσσικές και εν γένει πολιτιστικές ιδιαιτερότητες συγκεκριμένων χαρακτήρων. Επιπλέον εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι στην Ελλάδα υπάρχει εδώ και λίγα χρόνια ένα πρωτοποριακό εκπαιδευτικό πλαίσιο που ονομάστηκε «διαθεματικό», δίνει έμφαση στην αναζήτηση και ανακάλυψη νέων γνώσεων, πρακτικών και δυνατοτήτων. Στο εκπαιδευτικό αυτό πλαίσιο ένας μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών χρησιμοποιούν το θέατρο σκιών για δράσεις με τους μαθητές. Όμως όπως αναφέρουν οι εκπαιδευτικοί δεν υπάρχει κάποιο λογισμικό που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο αυτό. Επίσης το γεγονός ότι πολλές φορές στα πλαίσια των μαθημάτων υπάρχει περιορισμένος χρόνος για την δημιουργία μιας παράστασης με τον παραδοσιακό τρόπο δρουν κάποιες φορές αποτρεπτικά προς την χρήση του θεάτρου σκιών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την αξιολόγηση του eShadow, μιας πρωτοποριακής εφαρμογής που είναι εμπνευσμένη από το παραδοσιακό Ελληνικό θέατρο σκιών. Η εφαρμογή αυτή δίνει την δυνατότητα σε μικρούς και μεγάλους να δημιουργήσουν τις δικές τους ψηφιακές παραστάσεις θεάτρου σκιών. Προσφέρει δυνατότητα δημιουργίας ψηφιακών παραστάσεων, καταγραφής, διαμοιρασμού και παρακολούθησής τους. Επίσης υποστηρίζετε η συνεργατική δημιουργία παραστάσεων κάνοντας χρήση χειριστηρίων αναγνώρισης κίνησης ή το ποντίκι του υπολογιστή. Το eShadow χρησιμοποιείται ήδη από δεκάδες εκπαιδευτικούς, κυρίως σε δημοτικά σχολεία, για την δημιουργία παραστάσεων με θέματα όπως η οικονομική κρίση, η προστασία του περιβάλλοντος και τα δημοτικά τραγούδια. Χρησιμοποιείται, ακόμη, για την δημιουργία εκπαιδευτικών παραστάσεων στην εκμάθηση βασικών εννοιών μαθηματικών και πληροφορικής. Το eShadow είναι ένα πρωτοποριακό σύστημα αφού έχει χαρακτηριστικά που δεν υπάρχουν σε άλλα παρόμοια συστήματα. Είναι ένα πολύ εύχρηστο σύστημα αφού μια μεγάλη κατηγορία χρηστών του είναι μικρά παιδιά. Είναι το μοναδικό σύστημα που δίνει την δυνατότητα διαδικτυακής συνεργασίας για δημιουργία συνεργατικών παραστάσεων, καταγραφής των παραστάσεων και αλληλεπίδρασης με χρήση φυσικής που κάνει την κίνηση των φιγούρων πολύ ρεαλιστική. Επίσης μέσα από την σύγκρισή αυτή αναδεικνύεται ακόμα περισσότερο ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας του eShadow αφού όλα τα συστήματα με τα οποία συγκρίνεται το eShadow έχουν ισχυρό εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Κατά την ανάπτυξη του eShadow αντιμετωπίστηκαν πολλές τεχνικές δυσκολίες. Η πρώτη και βασική δυσκολία ήταν η αποδοτική σύνδεση των φιγούρων με μια μηχανή φυσικής έτσι ώστε να είναι δυνατή η δημιουργία και επεξεργασία φιγούρων. Το μοντέλο των φιγούρων στο οποίο βασίστηκε το eShadow αλλά και μια επέκταση της μηχανής φυσικής που δημιουργήθηκε στα πλαίσια της εργασίας κατέστησαν εφικτή την εύκολη εισαγωγή νέων φιγούρων αλλά και την σύνδεση με ένα πρόγραμμα δημιουργίας και επεξεργασίας φιγούρων από έτοιμα κομμάτια, όπου απλοί χρήστες μπορούν να φτιάξουν δικές τους φιγούρες. Μια άλλη σημαντική τεχνική δυσκολία ήταν η υλοποίηση της καταγραφής των παραστάσεων. Δοκιμάστηκαν διάφορες λύσεις για την καταγραφή της οθόνης όμως καμία δεν είχε ποιοτικό αποτέλεσμα και όλες απαιτούσαν πολύ σύγχρονα μηχανήματα καθιστώντας την χρήση του σε σχολικό περιβάλλον όπου οι χρησιμοποιούμενοι υπολογιστές είναι αρκετά παλιοί απαγορευτική. Έτσι η λύση που δόθηκε ήταν η δημιουργία ενός XML Schema σύμφωνα με το οποίο θα γίνονταν οι καταγραφές των παραστάσεων σε μορφή XML. Με αυτό τον τρόπο η καταγραφή λειτουργεί με πολύ καλή ποιότητα, χωρίς να απαιτούνται πολύ πόροι και οι αποθηκευμένες παραστάσεις έχουν πολύ μικρό μέγεθος. Επίσης αυτή η λύση ανοίγει νέες δυνατότητες για την επεξεργασία και την αντικατάσταση φιγούρων σε μελλοντικές εκδόσεις της εφαρμογής. Η τελευταία μεγάλη τεχνική δυσκολία ήταν η υλοποίηση της συνεργασίας μέσω του διαδικτύου ώστε να δοθεί η δυνατότητα δημιουργίας και παρακολούθησης παραστάσεων μέσω του διαδικτύου. Για την υλοποίηση της συγκεκριμένης δυνατότητας δημιουργήθηκε μια εύχρηστη διεπαφή στο eShadow όπου μπορεί ο καθένας με 3 κλικ να συνδεθεί σε μια παράσταση για συνεργασία ή παρακολούθηση.