Χωρικά ίχνη μνήμης στην πόλη του Πειραιά - διερεύνηση του αποτυπώματος της εσωτερικής μετανάστευσης

Abstract

Μετά την απελευθέρωση της περιοχής του Πειραιά το 1829 η πόλη παρουσίαζε μία εικόνα εγκατάλειψης και ερήμωσης. Όμως με την ανακήρυξη της Αθήνας ως πρωτεύουσας του Kράτους, πολλές πληθυσμιακές ομάδες αποφάσισαν να μετοικήσουν οργανωμένα στον Πειραιά αναζητώντας στέγη και νέες θέσεις εργασίας. Έτσι αρχίζει μία περίοδος ανασυγκρότησης της περιοχής και σηματοδοτείται η αφετηρία της νέας πόλης. Ο Πειραιάς επιλέγεται, λοιπόν, ως ένα από τα σημαντικότερα παραδείγματα πόλεων του Ελλαδικού χώρου που αναπτύχθηκε μέσω του γενικότερου πλαισίου εποίκησης ελληνικών πληθυσμιακών ομάδων. Η παρούσα ερευνητική εργασία επιχειρεί τη διερεύνηση του αποτυπώματος της εσωτερικής μετανάστευσης στη δομή και στην οργάνωση της περιοχής του Πειραιά από την απελευθέρωση του (1829) μέχρι και την Μικρασιατική Καταστροφή(1922). Αντικείμενο της έρευνας αποτελούν οι οικισμοί που δημιουργήθηκαν έπειτα από την μετοίκηση ποικίλων πληθυσμιακών ομάδων στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά αυτή τη χρονική περιόδο. Πιο συγκεκριμένα, εξετάζονται οι οικισμοί των Χιώτικων, Υδραϊκών, Μανιάτικων, Κρητικών και της Κοκκινιάς, Ταμπουρίων, Κερατσινίου, Δραπετσώνας, Κορυδαλλού που οι κάτοικοί τους προέρχονται από τη Χίο, Ύδρα, Μάνη, Κρήτη και Μικρά Ασία καθώς αποτέλεσαν τις πιο συμπαγείς και οργανωμένες μετακινήσεις στην περιοχή του Πειραιά. Μέσα από την ανάλυση των συνθηκών μετοίκησης των ομάδων αυτών, εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο η μετακίνηση ατόμων ή ομάδων, διαμόρφωσε ή άλλαξε το αστικό και φυσικό τοπίο ή ακόμα τον χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία των γειτονιών. Επίσης, εντοπίζεται η σύνδεση του τόπου προέλευσης με τον εκάστοτε οικισμό στον Πειραιά και η δημιουργία χωρικής μνήμης σε αυτούς τους νέους οικισμούς ως μέσου οικειοποίησης με το περιβάλλον. Τέλος, παρατηρείται η διαμόρφωση της εικόνας του τόπου μέσα από την συνεχή είσοδο πληθυσμιακών ομάδων προερχόμενων από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.